Η Πρατυαχάρα ή "αποτράβηγμα των αισθήσεων" είναι το πέμπτο σκαλοπάτι ανάμεσα στα οκτώ σκαλοπάτια της Ράτζα Γιόγκα του Παταντζάλι, όπως αυτά περιγράφονται στο κλασσικό του κείμενο "Γιόγκα Σούτρας" που θεωρείται ότι γράφτηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. Το πότε ακριβώς γράφτηκε αυτό το θεμελιακό κείμενο της Γιόγκα είναι αντικείμενο διχογνωμίας ανάμεσα στους διάφορους Ινδούς μελετητές. Είναι πολύ πιθανόν να γράφτηκε πολύ νωρίτερα. Είναι ίσως το πιο σημαντικό κείμενο της Γιόγκα.Η Πρατυαχάρα είναι η γέφυρα ανάμεσα στις εξωτερικές πλευρές της Γιόγκα, (Γιάμα, Νιγιάμα, Ασάνα, Πραναγιάμα) και τις εσωτερικές ή ανώτερες πλευρές της (Ντάρανα, Ντυάνα, Σαμάντι). Στο στάδιο της Πρατυαχάρα η συνειδητότητα του ασκούμενου είναι σε θέση να εσωτερικευθεί, έτσι ώστε οι αισθητηριακές εντυπώσεις από τις πέντε αισθήσεις (γεύση, αφή, όραση, ακοή, όσφρηση) δεν φθάνουν στα αντίστοιχα εγκεφαλικά κέντρα τους.
Η εδραίωση σ’αυτό το σκαλοπάτι επιτρέπει στον Σάντακ (ασκούμενο) να έχει πρόσβαση στα επόμενα στάδια της Γιόγκα, όπως την Ντάρανα (συγκέντρωση), την Ντυάνα (διαλογισμό) και το θριαμβευτικό Σαμάντι (αυτο-πραγμάτωση ή φώτιση).
Μια καλή ‘θητεία’ στο προηγούμενο στάδιο, την Πραναγιάμα, το 4ο σκαλοπάτι, οδηγεί με ευκολία στην Πρατυαχάρα. Τα όρια μεταξύ των διαφόρων σταδίων είναι αχνά, δηλαδή δεν είναι απόλυτα σαφές που ακριβώς τελειώνει το ένα και που αρχίζει το επόμενο.
Καθώς έχουμε μεγαλώσει σε έναν εξωστρεφή πολιτισμό, το βρίσκουμε δύσκολο να υποτάξουμε τις αισθήσεις, οι οποίες είναι τελείως εκτός ελέγχου και ζητούν επιτακτικά νέα ερεθίσματα συνεχώς. Η κύρια τεχνική που χρησιμοποιούμε για το αποτράβηγμα των αισθήσεων στο Yogaspirit είναι η Γιόγκα Νίντρα, που βασικά είναι τεχνική βαθειάς χαλάρωσης και η οποία γίνεται πάντα μετά την Πραναγιάμα.
Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της Πρατυαχάρα είναι, αντί να προσπαθεί κανείς να εσωτερικεύσει τις αισθήσεις και να αγνοεί τις αισθητηριακές εντυπώσεις, απλώς να μην αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα και να παραμένει ατάραχος κι ανεπηρέαστος. Το κέρδος είναι εντυπωσιακό για όποιον το καταφέρει.
Σουάμι Σεβαράτνα
Yogaspirit, Λαοδίκης 34, Τηλ.: 210 - 96 81 793
